Şair şöyle diyor:
Durum diye bir lâf var, buyurunuz size durum;
Bu toprak çirkef oldu, bu gökyüzü bodrum!
Telefonlarda “durum” ismi verilen bir kısım var. Teknoloji bir vasıtadır ve kullanana hizmet eder. Hakikat ve yerinde kullanılırsa işe fayda. Bütün sorun “doğru” kullanabilmektir.
Son bir haftada dostlarımızla paylaştığım “durumlarımın” bir kısmını takdim ediyorum:
Karşılık beklemeden düzgünlük yapabiliyor musunuz? Hiç kimsenin görmediği bir yerde yaptığınız yararlı bir şeyin mükafatının size ödeneceğini kabul ediyor musunuz? Hiç kimsenin görmediği bir yerde yanlış yapmayı reddediyor musunuz? Öyleyse cetlerimize layık bir insansınız demektir.
Merhum Yunus Emre’den mülhem; şöyle karşılık verdim:
Bir avuç toprak biraz da suyum ben.
Neyimle övüneyim? İşte buyum ben.
İhtiyaç olmadığı halde uydurulan sözlere bir örnek daha verelim. Mesela “yaşantı” sözü bu türlü. Süprüntü, akıntı, sızıntı sözleri nasıl müspet/olumlu manalar tabir etmiyorlarsa “yaşantı” sözü de müspet manalar söz etmemektedir. Bu söz mana olarak, lakin bedbaht ve zavallı bir kimse için söylenebilir. Ayrıyeten “balta” manasına gelen “yargıç” sözü hâkimin yerini nasıl alabilir? Bizim ikazımız farkında olmadan kullanan dostlaradır. İnadına kullananlara ne diyelim.
Dostlar şuna dikkat etmek lazımdır: Bir ülkede kanuni/yasal olan ile helal olan ortasındaki makas açıklığı ne kadar çoksa o toplumda devlet-millet bütünleşmesi o kadar azdır. Bir müellifin dediği üzere helalleşmek, mahkemede dava kazanmaktan daha üstündür.
Bir ülkenin üniversitelerinde yabancı lisanın değeri, kendi lisanının önüne geçmişse geçmiş olsun. Artık gönül rahatlığıyla sömürgecilere alkış tutabilirsiniz.
Kutuplaşmak tercih edilmez ama kutuplar dünya kurulduğundan beri vardır. Ben merhamet kutbunda yer almak isterim.
Türkiye sıkıntı bir ülkedir. “Okuyucu” bulmak kitap yazmaktan zordur. Mütedeyyin ve muhafazakâr zenginlerimizin elleri pek ceplerine gitmez.
Sakarya’da bir mühendisimiz havadan su üretmiş. Ben yeni öğrendim. 2011’de gerçekleşmiş. Sorun şudur: Çalışacaksın, araştıracaksın ve üreteceksin. Lakin bir koşulla: insanlığın yararına olmak kaydıyla. Bakın sıkıntı tekrar geldi vicdana. Vicdanınız hakikat adresten besleniyorsa ürettiğiniz mamul insanlığa yarar temin eder. Gönül sultanı 1940’lı yıllarda havadan su üretileceğini haber vermiş. Üretmek hoştur ama vicdanlı üretim daha hoştur.
Sosyoloji alanında olan bir akademisyenimizin hoş bir tespiti vardır. Şöyle der: “Yabancıda aranan yerlilik”. Çok hoş bir tespittir. Tanzimat sonrası Osmanlı’yı ve günümüzü resmeder. Bu türlü akademisyenlerimizin sayısının artması temennisiyle…
Dostlar, ehemmiyetine binaen tekrar hatırlatıyorum. Üniversiteyi kazanan öğrencilerimiz var. Evlatlarımız konuttan uzak vilayetlerde kalacaklar. Değerli olan evlatlarımız herkese emanet edilemez. Lütfen dikkatli olunuz. Araştırınız. Unutmayınız ki, gerçek adresten gerçek bilgi alınır.
Bir TV kanalında bir hukukçuya şu soru yöneltiliyor: “Ceza alanlara niye aldıkları ceza tam olarak uygulanmıyor?”. Yanıt: Cezaevleri dolu. Tahayyül edebiliyor musunuz, nerelere sürüklendiğimizi? Artık sormak isterim: Eşyaya teslim olmayan ahlak sahibi beşerler yetiştirmek gerekmez mi? MEB’ini ne yapıyor bilmiyorum. Fakat Üniversitelerimizde durumun vahim olduğunu belirtmek mecburiyetindeyim. Bir üniversitemizde “Medeniyet Tasavvuru” isminde bir dersimiz vardı. Bu dersi bile kuşa çevirdiler.
Farklı kanaatlere sahip olmak insanîdir. Temenni olunur ki, birbirimizin kutsallarına hasımlık beslemiş olmayalım. Ayrıyeten farklı kanaatlere sahip olmak her türlü gelişmenin tetikleyicisidir. “Tek tipçilik” bizim inancımızla kabil-i telif değildir.
Merhum Yunus Emre diyor ya:
Bir avuç toprak ve biraz da suyum ben.
Neyimle övüneyim? işte buyum ben.
Ben artık Yunus Emre’ye “ölü mü” diyeyim? Ayrıyeten insan ölmez, ölen hayvandır. İnsan yer değiştirir. Yaşadığı yerden hesap vereceği yere masraf.
Akıllı olmak mükellef olmaktır. Akıllı olmayı “ukalalık” zannedenler var. Mükellef olmak insanîdir. Yalnızca beşerler mükelleftir, yani sorumluluk sahibidir. Demiştik ya insan ölmez ölen hayvandır ve insan yer değiştirir.
Unvan sahibi olmak yahut makam sahibi olmak hakikaten bir “sahiplik” midir yoksa hesap verilebilirliği artıran bir “ağırlık mıdır?”.
Hataların en büyüğü yanlışı “doğru” zannetmektir. Bu, hepimiz için en büyük tehlikedir. Mesela birkaç gün evvel Eskişehir’de 18 yaşından küçük bir çocuğun eline bıçağı alarak önüne geleni bıçaklaması böyledir. Ne demiştik lütfen hatırlayınız: evladına ilmihal öğretmeyen ebeveynler evlat “katilidir”. Eskişehir’deki bu çocuğa haramı-helali ve kul hakkını öğretebilseydik polislerin mesaisi daha az olmaz mıydı? Günümüzdeki makûs örnekleri vermeyin. Sui misal emsal olmaz.
Dostlar! hatırlatıyorum; evlatlarınızın toplumsal medyaya girmesine müsaade etmeyin. Toplumsal medya tabansız kuyudur. Çok tehlikelidir. Seyrettiği diziye dikkat edin. “Bir kerecik bir şey olmaz” diyerek birçok uyuşturucuya müptela olmuş ebeveynler bilirim. Unutmayalım ki, denetim itimada mâni değildir.
“Uzmanlarımız” açıklama yapıyor: “Kendilerini göstermek için bunu yapıyorlar. Yalnızlaşma, içe çekilme”. “Uzmanlarımız” bu türlü söylüyor. Haber bültenlerinde bıçaklı caninin önüne geleni nasıl bıçakladığı detayıyla yer alıyor. Bu tıp haberler böylelerini tetiklemez mi, teşvik etmez mi? Bu ülkede, içinde sigara bile içilmeyen kuruluşlar yok mu? Her sıkıntının başı niyettir. Kirli niyetlerden pak hareket çıkmaz.
