İbni Haldun 14. yüzyıl İslam düşünürü, devlet adamı ve tarihçisidir. Tam ismi Ebu Zeyd Abdurrahman ibn Haldun el-Hadram olan İbni Haldun, esaslı bir aileden geldiği için uygun bir eğitim aldı. Tunus ve Fas’ta devlet misyonlarında bulunduktan sonra İspanya-Gırnata ve Mısır’da çalıştı. Kuzey Afrika’nın o devir istikrarsız ve entrikalarla dolu siyasal hayatı bağlamında 2 yıl mahpusta yatmasına neden oldu. Bedevi kabilelerini çok güzel tanımasından ötürü aranan bir devlet adamı ve danışman oldu. Mısır’da 6 sefer kadılık yaptı. Şam’da Timur ile görüşmesi bir fatih ile bir bilgicin farklı buluşması olarak tarihe geçti. Siyasal hayattan çekildiği periyotlarda ismini tarihe geçiren 7 ciltlik dünya tarihi Kitâbu’l-İber ve onun giriş kitabı olarak düşündüğü Mukaddimeyi yazdı. Yapıtı, Arap dünyasında tesir yaratmasa da Osmanlı tarih anlayışını derinden etkilemiştir.
Günümüzde Siyasi,sosyal gelişmelerle birlikte baş döndürücü teknolojik gelişmeler kadim kıymetlerimiz bağlamında kıymetlendirme ve mukayese yaptığımız vakit insanımızın toplumsal ve devlet paradigması bağlamında önemli sınama ile karşı kaşıya olduğu aşikardır.
Sosyolojinin öncüsü İbn Haldun’un 14. yüzyılda ünlü Mukaddime’sinde yazdığı güya bugüne projeksiyon sunan tesbitleri adeta bugünün yansıması üzeredir. Kelamı ustasına bırakalım Ona nazaran,
“Vergiler çoğaldığında devlet sona yaklaşır.”
Ve devletler çöküşe geçtiğinde,
falcılar ve dilenciler, riyakarlar ve iddiacılar,cahil muharrirler ve konuşmacılar, uyumsuz müzikçiler ve manzumeciler, serseriler ve fala bakanlar,davulcular ve bilgiçlik taslayanlar, el falı bakanlar ve astrolojik yorumcular, vizyonsuz siyasetçiler ve şarlatanlar, liyakatsizler ve ehliyetsizler, hicivciler ve fırsatçılar çoğalır.
Maskeler düşer,
ayrılmaması gereken şeyler birbirine karışır, pahalar yitirilir, idare ve toplum bozulur,
anlamlar ve kelamlar birbirine karışır, sahtekârlar ve ikiyüzlülülerin sayısı artar, güce yakın olanlar mazlumların hayatı ile oynar, gerçek ile palavra iç içe geçer.
Devletler yıkılışa yaklaştığında,
korku hâkim olur, beşerler mezheplere, fırkalara sığınır, endişe ve güçle fikirlerini insanlara dayatır, mucize argümanları yayılır ve söylentiler yaygınlaşır, hurafeler yayılır, hakikat müdafileri susturulur, dost düşmana, düşman dosta dönüşür, yanlışın sesi yükselir, doğrunun sesi kısılır, güvenilmez yüzler ön plana çıkar, dost yüzler kaybolur, hayaller azalır ve umut ölür, herkes bir kurtarıcı arar, akıllı olan daha da yalnızlaşır ve yüzlerin sınırları silinir, kabilesine, ırkına bağlılık daha güçlü olur,
ve vatan sevgisi bir çeşit meczupluk olarak görülür,bilgelerin sesi gürültücü boş insanların ortasında kaybolur, aidiyet argümanları artar.”
Kaynak: https://www.istiklal.com.tr/ibni-haldunun-perspektifinden-devlet-ve-toplumsal-cozulme
