Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı ( Afad ), yapay zeka ile İstanbul’da meydana gelebilecek bir sarsıntının oluşturabileceği hasar ve kayba ait sonuçlar üreterek kapsamlı çalışmalar yürütüyor.
Afad Sarsıntı ve Risk Azaltma Genel Müdürü Orhan Tatar, İstanbul’da muhtemel bir sarsıntı riskine karşı AA muhabirinin soruları cevapladı
Tatar, 6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan ders çıkarılması gerektiğini vurgulayarak, İstanbul’da birçok projeyi hayata geçirdiklerini vurguladı.
Geçmişte meydana gelen sarsıntıların belirlenmesi ve tarihlenmesinde kullanılan paleosismoloji çalışmalarına değinen Tatar, “Bugün dünyanın en büyük paleosismoloji projesini yürütüyoruz.” dedi.
İSTANBUL SARSINTISININ VAKTİ VE BÜYÜKLÜĞÜNE AİT TAHMİNLE
Bazı uzmanların İstanbul’da mümkün bir sarsıntının vakti ve büyüklüğüne dair yaptığı kestirimlere ait Tatar, “Tabii ki yaşadığımız en büyük zorluklardan bir tanesi de bu aslında. Bu tıp çalışmalarda sağlıklı ve emniyetli bilimsel bilgi çok değer taşıyor. Şayet elinizde sağlıklı, net bilgi olmadan konuşursanız sadece dehşet salarsınız.” değerlendirmesinde bulundu.
Tatar, Marmara’da muhtemel bir zelzeleye yönelik memleketler arası projeler ve kurumsal kapasiteyle birçok zelzele müşahede istasyonu kurduklarını ve bölgenin çeşitli sensörlerle daima izlendiğini bildirdi.
Tatar, bu bilgilerin anlık değerlendirildiğini ve buna yönelik akademik takviye aldıklarını söz etti.
YAPAY ZEKA İLE ÖN HASAR VE KAYIP TAHMİN
Deprem risklerinin değerlendirilmesinde yapay zeka kullanımına değinen Tatar, “Yapay zeka artık hayatımızın her alanına girdi. Bu nedenle dikkatli olsak da kullanmak zorundayız.” sözlerini kullandı.
Afad Zelzele Ön Hasar ve Kayıp İddiası Sistemi’nde (AFAD-RED) yapay zekadan yararlanıldığına dikkati çeken Tatar, bu yazılımın sarsıntıya ait hasar ve kayıp iddiası yapabildiğini söyledi.
Tatar, “AFAD-RED sistemi ile üretilen raporlar size varsayımı olarak kaç can kaybı yaşanacağını, yaralı sayısını, hasarlarla ilgili bilgileri, kritik üst yapıların, alt yapıların ayakta kalıp kalmamış olabileceğini öngörebiliyor.” diye konuştu.
AFAD-RED uygulaması aracılığıyla senaryo zelzeleleri oluşturup vilayetlere göndererek tatbikatlar yaptıklarını anlatan Tatar, yapay zekanın müdahale ve uygunlaştırma süreçlerinde otomatik talimatlar ve kaynak idaresi sağlayacak biçimde entegre edilmesini hedeflediklerini kaydetti.
ERKEN İKAZ SİSTEMLERİ
Japonya’da sarsıntılar sonrası hoparlörler ve anons sistemleri aracılığıyla yapılan ihtarlara ait ise Tatar, bu cins erken ihtar sistemlerinin dünya genelinde sonlu sayıda ülkede uygulandığını ve Türkiye’de de benzeri sistemlerin kullanılabileceğini belirtti.
Tatar, 6 Şubat zelzelelerinin akabinde yeni teknolojiler geliştirilmesi gerektiğini lisana getirerek, bu süreçte teknolojik inşaat teknikleri ve sosyolojik hazırlıkların ehemmiyetine dikkati çekti.
Orhan Tatar, Nepal’de 25 Nisan 2015’teki sarsıntıdan evvel cep telefon çizgilerinde sismik aktivite nedeniyle kesinti yaşandığını söz etti. Bu çeşit sismik olayların zelzelesi evvelce tespit etmek için kullanılıp kullanılamayacağı sorusuna karşılık Tatar, “Depremin kesin vaktini ve yerini kestirim etmek mümkün değil. Lakin büyük bir zelzele öncesinde yer kabuğunda birtakım fizikî değişiklikler olabilir. Nepal örneğinde de bu çeşit datalara dayanarak birtakım sonuçlar elde edilmiştir.” cevabını verdi.
FARKINDALIK ÇOK ÖNEMLİ
Tatar, İstanbul’da meydana gelecek bir sarsıntıda sirenlerin devreye girip girmeyeceğine ait, bu hususta farkındalığın artırılması gerektiğini ve kullanıldığı vakit bu stil ikaz sistemlerinin paniğe neden olabileceğini söyledi.
Tatar, “Bunun acı örneklerini yaşadık. Yani hala dün üzere aklımda benim. İzmir sarsıntısında dahi, 2022 Ekim ayında yaşadığımız İzmir sarsıntısında, sonrasında yaşadığımız birkaç küçük, 4,5-5 büyüklüğündeki, bu aralıktaki zelzelelerde bile ne yazık ki bulunduğu yerin 2. katından atlayıp da ömrünü yitiren arkadaşlarımız, öğrencilerimiz var.” formunda konuştu.
İSTANBULDA GÖÇ
İstanbul’dan öbür kentlere göç eden vatandaşların telaşlarından bahseden Tatar, bu kaygıların tehlikeli olduğunu ve gerçek bir afet hazırlığı yapılması gerektiğini vurguladı.
Tatar, “Sadece Marmara değil bütün Türkiye’yi daima birlikte bu tıp doğal afetlere karşı hazırlamak zorundayız.” dedi.
Farkındalık olmadan afetlere hazırlanmanın mümkün olmadığına dikkati çeken Tatar, İstanbul’da birtakım binalarda site sakinlerinin müsaade vermemesi üzerine sarsıntı riskine karşı fiyatsız sunulan süratli tarama ile bina testinin yapılamadığını kaydetti.
Tatar, endişenin sıkıntıları çözmeyeceğini ve riskleri uygun kıymetlendirerek inançlı ömür kültürünün oluşturulması gerektiğini vurguladı.
Tatar, “Yani zelzele olacak mı, zelzele nerede olacak mı diye soru sormanın hiçbir manası yok. Ülkemizde bu gerçekle yaşamak zorundayız.” sözlerini kullandı.
İstanbul ve Marmara Bölgesi için yürütülen kentsel dönüşüm süreçlerinin değerine değinen Tatar, bu süreçlerin desteklenmesi gerektiğini belirtti. Bilhassa 6 Şubat sarsıntılarında TOKİ tarafından yapılan binaların sağlamlığının gurur verici olduğunu lisana getirdi.
DEPREME HAZIRLIK
Tatar, İstanbul ve etrafındaki yapay zeka simülasyonlarının akabinde ulaşım sıkıntıları ve afet idaresi konusunda ne cins adımlar atıldığını anlattı.
Orhan Tatar, şu sözlere yer verdi:
“AFAD daima bunu çalışıyor. Bu olayların afete dönüşmemesi için de bir defa öncelikle risk azaltma odaklı bir anlayışa sahip olmanız gerekiyor. Bu anlayışta yalnızca vatandaş değil, belediyelerimiz, lokal idarelerimiz, STK’larımız, üniversitelerimiz, kurumlarımızın hepsinin bu anlayışa sahip olması gerekiyor.”
Marmara’nın sanayi açısından kritik bir bölge olduğunu belirten Tatar, “Marmara’da çok büyük bir sanayi var biliyorsunuz. Yalnızca ülkemizi değil, bütün dünyayı besleyen bir bölge orası. Bilhassa zelzeleye hazırlık manasında bu kadar geniş bir endüstrinin olduğu bölgede bizim önemsediğimiz mevzulardan bir tanesi de muhtemel bir afet durumunda bölgedeki sanayi tesislerinin ayakta kalabilmesi.” dedi.
AFAD’ın Marmara Bölgesi’nde iş sürekliliği planları hazırladığını vurgulayan Tatar, “Bu manada iş sürekliği plan dediğimiz şey, bir bölgede bir afet olduğunda o bölgedeki bütün sanayi tesislerinin üretiminin kesintiye uğramadan devam edebilmesini sağlayacak planlamaların yapılması.” formundaki değerlendirmesini paylaştı.
Tatar ayrıyeten Marmara Afet Risklerini Azaltma Daire Başkanlığının kurulduğunu ve bu ünitenin İstanbul’da faal olarak çalıştığını kelamlarına ekledi.
Kaynak: https://www.istiklal.com.tr/deprem-riskine-yapay-zeka-destekli-hazirlik
